“Als verpleegkundige in een hospice moet je goed kunnen aanvoelen wat iemand nodig heeft, ook als diegene het niet kan zeggen.” Aan het woord is Henk Ouwerkerk, die acht jaar als verpleegkundige in een hospice werkte. Na jarenlange ervaring in de psychiatrie en gehandicaptenzorg, koos hij bewust voor de hospicezorg. “Het overlijden van drie familieleden in korte tijd zette mij aan het denken. Ik zag hoe mooi en waardevol goede zorg in de laatste levensfase kan zijn.”
De essentie van hospicezorg
Het verschil met andere zorgsectoren is groot, vertelt Henk. “In de psychiatrie probeer je met je team iemand weer op de rit te krijgen. In een hospice begeleid je mensen naar het einde. Dat vraagt een andere benadering.” Tijd en aandacht zijn daarbij cruciaal. Henk werkte bewust in de nachtdienst in een kleinschalig hospice. “Juist ’s nachts kunnen mensen angstig zijn, piekeren over het naderende einde of worstelen met existentiële vragen. Door de medicatie, zoals morfine, kunnen deze emoties nog eens versterkt worden. Dan is het zo belangrijk dat je er bent, een hand vasthoudt of gewoon luistert.”
Angst en onzekerheid
“Veel gasten zijn bang voor wat komen gaat,” vertelt Henk. “Ze vragen zich af hoe het zal gaan op het moment van overlijden en hoeveel pijn ze nog zullen hebben. Ook alleen zijn in de nacht kan heel beangstigend zijn. Als je dan elk kuchje of beweging hoort en direct kunt gaan kijken, geeft dat rust. Het is belangrijk dat mensen weten: ik ben er niet alleen voor de medische zorg, maar ook voor een gesprek of gewoon om er te zijn. En met humor kun je, juist in deze fase – hoe vreemd dat misschien ook lijkt – wat verlichting brengen.”
Van mens tot mens
De persoonlijke benadering staat voorop. “Je moet mensen in hun waarde laten. Als iemand bepaalde gerechten wil eten die passen bij zijn culturele achtergrond, dan zorgden we daarvoor. Als iemand behoefte heeft aan een geestelijk verzorger, dan regelden we dat.” Ook familie speelt een belangrijke rol. “Soms zitten familieleden in een ander stadium van acceptatie dan de gast zelf. Dan moet je heel zorgvuldig zoeken naar een vorm waarbij beiden zich prettig voelen.”
Uitdagingen voor de toekomst
De vraag naar hospicezorg zal alleen maar toenemen, verwacht Henk. “Door de vergrijzing, maar ook omdat het voor families steeds lastiger wordt om de zorg thuis op zich te nemen.” Tegelijkertijd wordt het een uitdaging om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden. “Hospicezorg vraagt specifieke competenties. Niet iedereen kan dit werk doen.”
De rol van technologie
Technologie kan ondersteuning bieden, maar moet altijd ten dienste staan van de menselijke zorg. “In grotere hospices zou technologie kunnen helpen bij het monitoren van gasten. Als je via een app kunt zien dat het rustig is op andere kamers, heb je meer tijd om echt aandacht te geven waar dat nodig is.” Maar er zijn grenzen. “Geen pratende apparaten of robotisering. Mensen in hun laatste levensfase hebben behoefte aan echt contact, een hand vast houden, een gesprek van mens tot mens.”
Menselijkheid voorop
De toekomst van de hospicezorg zal waarschijnlijk grootschaliger worden, denkt Henk. “Maar het mag nooit ten koste gaan van de menselijke maat. Of je nu technologie gebruikt of niet, het gaat erom dat mensen zich gezien en gehoord voelen. Dat ze hun waardigheid kunnen behouden tot het einde.”
Voor zorgtechnologie-ontwikkelaars heeft Henk een duidelijke boodschap: “Werk nauw samen met de mensen op de werkvloer. Zij weten wat er nodig is. En bedenk dat wat voor de ene gast werkt, voor de andere averechts kan zijn. Technologie moet flexibel en persoonsgericht zijn, maar bovenal: ondersteunend aan de menselijke zorg.”
Meer weten?
Wil je weten hoe wij zorgverleners in het hospice kunnen ondersteunen met techniek, zodat ze meer tijd overhouden om hun gasten te begeleiden en gezelschap te houden? Neem contact op met een van onze adviseurs of lees er hier meer over.
